Vier Openingen
Inleiding
Ruzies en conflicten vreten aan u. Ze vreten aan uw rust, aan uw tevredenheid, aan uw geluk. Het zijn hindernissen op de weg naar vernieuwing. Maar ruzies en conflicten hebben een oplossing. Er is altijd de mogelijkheid naar een situatie toe te komen waarin de wrevel en het benadeeld zijn verdwenen zijn.Het oplossen van een conflictsituatie werkt enorm bevrijdend. Het goed afsluiten van een oude situatie bevordert het beginnen van iets nieuws.De moeilijkheid bij het oplossen van conflicten is vaak dat de andere partij niet bereikbaar is. De communicatie is verbroken, er is veel onbegrip. Misschien bent u zelf bang de ander te benaderen.Hier worden vier openingen besproken die de oplossingen van een conflict kunnen voorbereiden. Openingen die het begin kunnen zijn van een oplossing waar iedereen tevreden mee is. De vier openingen hebben betrekking op uzelf. Uw kunt er dus zelf mee aan de slag. Het gaat om:
- uw eigen opvatting
- uw eigen standpunt
- uw eigen aandeel
- uw eigen voordeel
Elk van de openingen biedt een stuk gereedschap om voor uzelf de conflictsituatie in beweging te brengen. Uw eigen opvatting heeft te maken met het versterken van uzelf. Door te onderzoeken hoe u op het conflict reageert wordt u minder kwetsbaar. Uw eigen standpunt levert de uitdaging op om in beweging te komen en open te staan voor alternatieven. Uw eigen aandeel biedt de mogelijkheid respect te tonen voor de positie waar de andere partij zich in bevindt. Tenslotte kunt u nog kijken naar welke voordelen het conflict u oplevert. Waar zit bij u de weerstand om het conflict uit uw leven te laten verdwijnen?
Uw eigen opvattingEr bestaat bij alles wat u overkomt een verschil tussen dat wat er werkelijk gebeurt en wat u daarvan vindt. Uw gedachten over een gebeurtenis hebben op den duur een grotere invloed op u dan de gebeurtenis zelf. Bij het onderzoeken van uw eigen opvatting gaat het er om het verschil tussen de gebeurtenis zelf en dat wat u er van vindt te vergroten. Dat biedt de mogelijkheid de gebeurtenis te laten voor wat het is en uw eigen mening als iets van uzelf te gaan voelen.Als het regent kun u daar chagrijnig van worden. De meeste mensen zullen u nog gelijk geven ook, maar dat helpt u weinig, het regent toch. Het is duidelijk dat die twee niets met elkaar te maken hebben. De regen staat op zichzelf. Het is een gebeurtenis buiten ons. Onze reactie, dat we het vervelend vinden, is iets van ons zelf. Dat bepaalt de regen niet. Die hoeven we dus ook niet daarvoor verantwoordelijk te stellen. Waarom word u trouwens chagrijnig? Is het omdat u naar buiten wilde en dat nu niet kunt? Dan ben u dus chagrijnig omdat u zich machteloos voelt.
Bij het onderzoeken van uw eigen opvattingen mag u de vraag stellen: is het waar wat ik vind? In het voorbeeld van de regen is uiteindelijk de vraag: is het waar dat ik machteloos ben? Vaak is het antwoord dat het beslist niet waar is. Ten opzichte van de regen (een gebeurtenis buiten mij) en het naar buiten willen (een impuls in mij) ben ik helemaal niet machteloos. Ik kan me lekker nat laten regenen. Ik kan regenkleding aantrekken en toch naar buiten gaan. De regen leek me van mijn oorspronkelijke plan af te halen. Ik voelde me daardoor machteloos, maar ik ben het niet. De vraag blijft alleen: wat wil ik. Wil ik nu naar buiten, of wil ik dat niet? Dat is een vraag die u zelf kunt beantwoorden.
De regen is een tamelijk emotieloos, neutraal onderwerp. Bij ruzies speelt echter een zelfde mechanisme. Ook daar kunt u kijken wat er onder u gekwetstheid of boosheid te voorschijn komt. Wat is u eigen gedachte
daarover? Hoe voelt u zich? Is wat u voelt ook waar?
Het conflict geeft u het gevoel dat u machteloos, klein, onbetekenend, dom of waardeloos bent. Maar dat ben u niet! Dat besef geeft u kracht en rust waardoor u opener en met meer afstand in het conflict kunt staan.
Standpunten zijn conclusies. Conclusies zijn het sluitstuk van een redenering. Een redenering is een aaneenschakeling van gedachtes en opvattingen. In een conflict is uw eigen standpunt ook een conclusie. Vaak bent u vergeten wat de redenering was. De gedachtes en opvattingen die ooit de basis vormden zijn vaak lang uit het zicht verdwenen.
Een mooi voorbeeld van een standpunt is ‘dat u eigenlijk veel geld wilt hebben’. Veel mensen hebben dat standpunt. Toch kunt u in het concrete leven maar weinig direct met geld doen. Geld, dat is een aantal briefus of muntus, of een getal op uw bankafschrift. Daar kunt u mee spelen. Torentus maken of vliegtuigus vouwen, meer eigenlijk niet. Het ‘veel geld willen hebben’ is in de praktijk meestal een conclusie. Er ligt een andere behoefte onder. Uw wilt zorgeloos kunnen leven. Uw wilt ruimer wonen. Uw wilt vrijgevig zijn. Uw wilt nieuwe kleren kopen.
Aha, maar dan wilt u geen geld, dan wilt u kleren, een groter huis (of minder spullen die in de weg staan!), en u wilt het vermogen hebben om uw zorgen van u af te schudden. ‘Vrijgevig zijn’ kunt u ook met aandacht.
Alle mensen zijn er dol op en het kost niets.
In conflicten kunt u er veel aan hebben uw standpunt – de oplossing die u voor ogen hebt – los te laten en terug te keren naar uw eigen oorspronkelijke behoeftes. Dat werkt heel verruimend. Zowel voor uzelf als voor de andere partij. Uw eigen standpunt loslaten wil zeggen dat u open staat voor alternatieven. Dat levert altijd winst op. Immers, die enige mogelijke oplossing waarop u gefixeerd was blijft in het rijtje staan.
De kernvraag voor het loslaten van uw eigen standpunt is: wat wil ik echt, waar gaat het me werkelijk om. De vraag ‘hoe wil ik me voelen’ is daarvoor vruchtbaarder dan ‘wat wil ik hebben’. Probeer dit zo dicht mogelijk bij uzelf te houden. Wie weet blijkt dat u voor de oplossing de ander helemaal niet nodig hebt!
Het opnieuw bekijken van uw standpunt is alsof u ophoudt met naar de ander te schreeuwen vanaf de top van de berg waar u zelf op staat. Uw daalt af en komt weer in het brede dal. Daar zijn andere wegen naar
dezelfde, of naar andere toppen. Wegen die u samen kunt gaan.
Waar er twee vechten hebben er twee schuld. Dat is een waarheid als een koe. Probeer maar eens in u eentje ruzie te maken. Dat houdt u niet lang vol.
In een conflict weten we vaak precies wat de ander verkeerd heeft gedaan of juist heeft nagelaten. We weten exact hoe de ander zou moeten veranderen om tot een oplossing te komen. Maar ja, dat is de ander. Hoe die zich gedraagt, valt buiten uw invloed. Uw kunt alleen van uzelf bepalen wat u doet of nalaat.
Voor die ander ben u echter de ander. Wat is er mogelijk voor jou. Welke stappen kun u zetten? Ergens bij het ontstaan of bij de escalatie van het conflict ligt een gebeurtenis waar u verantwoordelijk voor bent. Dat hoeft niet groot te zijn. Het kan in uw eigen ogen om iets totaal onbelangrijks gaan, iets waar u toch niet wakker van zou liggen. En daar
zit hem net de kneep. Die ander ligt er kennelijk wel wakker van, voelt zich gekwetst, in een hoek gedreven, buitenspel gezet.
Uw eigen aandeel hangt dikwijls samen met uw eigen opvatting. Wie zich in feite machteloos voelt kan zich juist heel dominant gedragen. Wie angstig is, luistert niet goed. Wie zich voortdurend klein en onbetekenend voelt vraagt extra veel aandacht.
Het is goud waard als u uw eigen aandeel in het conflict ontdekt en onder ogen wilt zien. Als u de ander kunt laten merken dat u daar rekenschap van af wilt leggen hebt u een sleutel in handen die veel deuren opent.
Door verantwoordelijkheid te nemen voor uw eigen aandeel in het conflict toont u respect voor de positie en de gevoelens van de ander. Dat brengt de oplossing dichterbij.
Een conflict kost u veel, maar een conflict levert u ook altijd iets op. Wat het u kost en wat het u oplevert zijn de vragen waarmee u ontdekt waarom u het conflict in stand houdt.
De lijst met kosten is vaak lang: rust, vrienden, geluk, gezondheid, tijd, levensvreugde, noem maar op. De lijst met baten is vaak minder lang, maar niet minder belangrijk. Vrijwel altijd komt er een van de volgende onderwerpen op voor: gelijk hebben, dominant zijn of dominantie afweren, verantwoordelijkheid afschuiven, aandacht krijgen, uzelf rechtvaardigen, de wereld onderverdelen in goed en fout.
Bij al deze punten geldt dat het moeilijk kan zijn er afstand van te nemen. Gelijk hebben is immers strelend voor uw ego. Verantwoordelijkheid afschuiven brengt u in een behaaglijke positie. Dominantie geeft u een gevoel van macht en controle. Een wereld onderverdeeld in goed en fout is overzichtelijk en beheersbaar.
Wie voor zichzelf de balans opmaakt tussen de kosten en de baten komt voor de keuze te staan: wil ik dit probleem oplossen of niet. Als het conflict opgelost is zijn immers ook de voordelen verdwenen. Geen meevoelende aandacht meer van uw vriendin die u steeds opbelt om te horen hoe het nu gaat. Het is uit met de machtspositie waarin u de ander doodzwijgt. Uw hebt niet langer gelijk. De ander is niet meer fout. Uw moet zelf verantwoordelijkheid voor uw leven nemen in plaats van slachtoffer van de omstandigheden te kunnen blijven.
De keuze is aan jou. Niemand hoeft u te vertellen wat u moet doen of laten. Uw mag er ook voor kiezen het conflict te laten voor wat het is.
Wat u ook kiest, u kunt het zelf realiseren. Jij hebt toegang tot dat wat van jou is. Daar liggen uw mogelijkheden om de situatie in beweging te brengen. Het gaat hier immers over uw opvattingen, waarin u uzelf gevangen houdt. Jouw standpunt, waarmee u zoveel andere mogelijkheden buiten beeld houdt. Jouw aandeel waarmee het conflict in de wereld kwam.